شگفتی هاى خلقت طاووس

طاووس » آفرینش پرندگان (خداوند) مخلوقاتى شگفت از حیوان و جماد،ساکن و متحرک ابداع کرد و شواهدى روشن بر لطافت صنع و قدرت عظیمش اقامه فرمود،آن چنان که عقلها را مطیع و معترف،و تسلیم ساخت نداى دلائل یگانگیش در گوشهاى ما همچنان طنین اندازاست، شکل هاى گوناگون پرندگان را آفرید،همان پرندگانى که آنها را در شکاف‏ هاى‏ زمین و دره‏ هاى وسیع و قله کوه ها مسکن داد،همان ها که داراى بال هاى رنگارنگ و هیئت هاى‏ متفاوتند،زمام آنها بدست او است.

شگفتی هاى خلقت طاووس

آنها ( طاووس )  بوسیله بالهاى خویش در دل هوا و در این فضاى پهناور به پرواز می آیند.
آنها را با اشکال شگفت آورى ابداع کرد،و پیکرشان را با استخوانهاى بهم پیوسته که(از گوشت) پوشیده شده ترکیب نمود.
برخى از آنها را بواسطه‏ ى سنگینى جسمشان از اینکه به آسانى دردر دل هوا به پرواز آیند بازداشت و چنان قرار داد که بتوانند در نزدیکى زمین به پرواز درآیند.و با لطافت قدرت و دقت صنعتش با رنگ‏هاى مختلف آن‏ها را به زیبائى رنگ‏ آمیزى‏ کرد.

گروهى از آن‏ها را تنها با یک رنگ که هیچ رنگ دیگرى با آن مخلوط نبود، و دسته ه‏اى دیگر را در رنگ دیگرى فرو برد، به جز اطراف گردنش که براى آن طوقى از غیر آن‏ رنگ قرار داده است.

یکى از شگفت انگیزترین آنها«طاووس‏»است که در موزون‏ترین شکلش بیافرید و با رنگ هاى مختلف به عالی ترین صورت رنگ‏ آمیزى کرد، با بال هایی سایبان مى‏ سازد!

گویى‏ بادبان کشتى است که ناخدا آن را بر افراشته! و هر لحظه آن را به طرفى مى‏ چرخاند، با این همه‏ زیبایى و رنگ در دریایى از غرور فرو مى‏ رود و با حرکات تحریک کننده ‏ اش به خود مى‏ نازد!

و همچون طاووس نر با ماده‏ خویش مى ‏آمیزد و همانند حیوانات نرى که از طغیان شهوت به هیجان آمده ‏اند با او در آمیخته باردارش میکند.

این حقیقت را مى‏ توان با چشم مشاهده کرد. اگر کسى خیال کند که تخم نطفه دار گذاشتن طاووس به وسیله ‏ى‏ قطرات اشکى است که اطراف چشم جنس نر حلقه مى ‏زند و طاووس ماده آنرا مى‏ نوشد وسپس بدون جفت گیری با نر بلکه در اثر همان اشک ها، تخم‏ گذارى مى‏ کند این افسانه بى اساس ‏است.

شگفتی های طاووس‏

ولى این عجیب تر از افسانه تولید مثل کلاغ نیست.(به هر حال) چنین به نظر مى‏ آید که نى‏ هاى پر طاووس همچون شانه‏ هایى است که از نقره ساخته شده و آنچه بر آنها روئیده است.

یعنى دایره ‏هاى شگفت انگیز و خورشیدهایى که روى آنها نقش گردیده همچون‏ طلاى خالص و پاره‏ هایى است از زبرجد!…اگر بخواهى آن را به آنچه زمین(به هنگام بهار) رویانیده تشبیه کنى خواهى گفت دسته گلى است که از شکوفه ‏هاى گوناگون تمام گلهاى ‏بهارى چیده شده و چنانچه بخواهى آن را به پوشیدنى ‏ها مانند نمایى خواهى دید .

این خود یکی از شگفتی های طاووس می باشد که پرهایش همچون‏ پارچه‏ هاى زیباى پر نقش و نگار یا همچون پرده‏ هاى رنگارنگ یمنى است و هر گاه دوست‏ داشته باشى با زیورها آنرا مقایسه نمایى.

همچون نگین هاى رنگارنگى است که در نوارى از نقره که با جواهر زینت‏ شده است قرار گرفته باشد همچون کسى که بخود مى‏ بالد با عشوه و ناز قدم بر مى ‏دارد گاهى سر را بر می گرداند و به بالها و دمش خیره خیره نگاه مى‏ کند ناگاه از جمال دل‏ آرایى که پر و بالش به او بخشیده و رنگ ‏آمیزه‏ى‏ هایى که همچون لؤلؤ و جواهر به هم آمیخته‏است قهقه سر مى‏ دهد،

اما آن گاه که به پاهایش نظر مى ‏افکند آنچنان با گریه فریاد مى‏ کشد استغاثه و ناله جان کاهش از آن بخوبى آشکار مى‏ گردد و گواه صادق دردى است که در درون‏دارد چه اینکه پاهایش همچون پاهاى خروس خلاسى باریک و زشت است و در یک‏ سوى ساق پایش ناخنک‏ى مخفى روئیده است.

پاوو (Pavo)

نام علمی طاووس pavo می باشد. از دیگر شگفتی های طاووس آنکه در موضع یال کاکلى سبز رنگ و پرخال برایش قرار داده شده گردنش همچون ابریق و از گلوگاه تا روى شکمش به رنگ و تلاءلو سبز و آبی است و یا همچون حریرى است که بر تن کرده و چون آئین ه‏اى صیقلى مى‏ درخشد بر اطراف سر وگردنش گوئى معجرى است که زنى آن را بر سر و گردن پیچیده ولى به نظر میرسد که ازکثرت شادابى و براقى رنگ سرسبز و پر طراوتى با آن ممزوج شده و در کناره گوشش‏ خطى باریک همچون نیش قلم به رنگ گل بابونه بسیار سفیدى کشیده شده.

این خط با آن سفیدی شیک میان آن سیاهى جلوه‏اى دیدنى بخود گرفته، کمتر رنگى در جهان می توان یافت که طاووس ‏از آن بهره نگرفته، اما این رنگها با جذابى فوق العاده و براقى و درخشش حریر مانند وصفایش، از دگر رنگهاى جهان طبیعت ‏برترى یافته، او همانند شکوفه‏ هاى پراکنده ‏اى است‏ که باران هاى بهارى و حرارت خورشید آن را هنوز چندان بروز نداده، ولى او گاهى از پرهایش‏ بیرون مى‏ آید،و لباسش را از تن خارج مى‏ کند.

از شگفتی های آفرینش طاووس اینکه پرهای پشت ‏سر هم میریزند و به دنبال آن پى ‏در پى مى‏ رویند، پوش پرها از نى آنها همچون برگها از شاخه ‏ها(در فصل پائیز) فرو مى‏ ریزند و پشت ‏سرش رشد میکنند تا بار دیگر به شکل نخست در آیند،(و پس از روئیدن) با رنگ سابق تفاوتى پیدا نمى‏ کنند و رنگى بجاى رنگ دیگرى نمى ‏نشیند.

اگر یکى از پوش پرها را بررسى کنید گاهى رنگى گلى و زمانى رنگ سبز زبرجدى و احیانا زرد طلایى نشان خواهند داد(و هر لحظه جلوه‏ اى دارد) به راستى‏ چگونه فکرهاى عمیق و دیده‏ هاى موشکاف میتواند به(اسرار)این صفات راه یابد و یا عقل هاى ‏با ذوق به آن دست پیدا کند و یا توصیف کنندگان وصف آن را بنظم آورند.

خصوصیات آفرینش طاووس

از دیگر شگفتی های خلقت طاووس همین بس که کوچکترین اجزاى این مخلوق و افکار ژرف‏ اندیش را از درک خود عاجز وزبان ‏ها را از توصیف ناتوان گردانیده! منزه است آن کس که عقل‏ ها را از توصیف‏ مخلوقش ناتوان ساخته، آن هم مخلوقى که در چشم‏ ها جلوه مى‏ کند و آن را مى‏ بیند موجودى محدود با ترکیب پیکرى پر نقش و نگار که زبانها از توصیفش حتى به طور فشرده‏ عاجز شده و از اداى حق توصیفش وا مانده است (با این حال چگونه میتوان آفریدگار این‏ مخلوق را توصیف کرد؟!)

جانداران کوچک‏ منزه است آن کس که حتى براى مورچگان ریز و پشه‏ هاى خرد دست و پا آفرید و بزرگترین‏ موجودات یعنى ماهیان بزرگ نهنگان و فیل ها را بوجود آورد و مقرر داشت هر شبه ى که‏ بجنبد و روح در آن نفوذ کند مرگ پایان آن و فناء و سر انجامش باشد.

اوصاف بهشت‏ اگر با چشم دلت ‏به آنچه از بهشت‏ برایت توصیف مى‏ شود نظر اندازى،روحت ازموجودات بدیعى که در دنیا پدیدار گشته:از شهوات و لذاتش و زخارف و زیورهاى دیدنیش‏ کناره‏ گیرى خواهد کرد و فکرت در میان درخت ‏هایى که شاخه‏ های شان همواره به هم مى‏ خورد و ریشه‏ هاى آن‏ها در دل تپه‏ هایى از مشک بر سواحل نهرهاى بهشت فرو رفته، متحیرمى‏ گردد و اندیشه‏ ات در خوشه‏ هایى از لؤلؤهاى ترکه به شاخه ‏هاى کوچک و بزرگ محکمش ‏آویخته و همچنین پیدایش میوه‏ هاى گوناگون که از درون غلاف‏هاى خود سر برون کرده و حیران می شود.

این میوه به آسانى و مطابق دل خواه هر کس چیده مى ‏شود میزبانان بهشتى از آنان که میهمان بهشتند و در جلو قصرهاى آن فرود آمده ‏اند با عسل هاى ‏مصفا و شراب هاى پاکیزه که مستى نمى‏ آفریند پذیرائى مى‏ کنند، این(میهمانان) گروهى ‏هستند که تقوا و شخصیت‏ خود را تا پایان عمر حفظ کرده، لذا از ناراحتى‏ هاى نقل و انتقال‏ سفرهاى(مرگ و برزخ)ایمن بوده ‏اند.

اى شنونده! اگر قلب خویش را به مناظر زیبایى که در آنجا به آن مى‏ رسى مشغول دارى، وحتی ‏با شوق فراوان به سوى آن‏ها پرواز خواهد کرد و هم اکنون از این مجلس من‏با عجله به همسایگى اهل قبور خواهى شتافت‏ خداوند ما و شما را بلطف خود از کسانى قراردهد که با دل و جان براى رسیدن به سر منزل نیکان کوشش میکنند.

توضیح‏ات

[۱]«زمخشرى‏» در جزء اول کتاب ‏«ربیع الابرار»قسمت مربوط به توصیف بهشت‏ از این خطبه را آورده و«ابن اثیر»در کتاب‏«نهایه‏»جزء اول صفحه‏۲۷ و جزء دوم‏صفحه ۱۴۰ و جزء سوم ص ۲۳۸ لغات پیچیده این خطبه را تفسیر کرده و اشاره کرده‏است که این لغات در سخن على علیه السلام آمده است و از اینکه لغات را آنگونه تفسیرکرده که‏«سید رضى‏»تفسیر نموده و کلمه‏«کبائس‏»را تفسیر نکرده (احتمال میرود) که آن را در غیر نهج البلاغه یافته است.

(مصادر نهج البلاغه ج ۲ صفحه ۴۰۰

[۲]لما کان ذلک باعجب من مطاعمه الغراب:

امام علی(ع)در این خطبه به دو مطلب معروف و بدون حقیقت در میان مردم‏ آنروز اشاره کرده و آن را افسانه و دور از حقیقت ‏خوانده است:

یکى مسئله افسانه تولید نسل‏ «طاووس‏» که مى ‏گفتند در اثر مکیدن اشک چشم ‏طاووس نر نطفه منعقد مى‏ گردد و دیگرى تولید نسل‏ «کلاغ‏» که معروف بوده که هیچ‏وقت‏ با ماده خود جمع نمى‏ شود، هر دو را عارى از حقیقت دانسته و فرموده است:

هر دو به وسیله جفت گیری ‏«نر» با «ماده‏» تولید نسل مى‏ کنند، ولى چون‏ جفت گیری کلاغ بسیار مخفى صورت مى‏ گیرد خیال شده است اساسا آمیزشى‏ ندارد،در حالیکه چنین نیست و افرادى آمیزش کلاغ را مشاهده کرده ‏اند ودر مورد طاووس چون مخفى نیست امام علی(ع) فرموده مى‏ توانید آن را مشاهده‏ کنید.(شرح ابن ابى الحدید جلد۹ ص ۲۷۰)