سلنیوم در طیور
سلنیوم (Se) یک عنصر اساسی برای طیور و در تغذیه حیوانات مزرعه است که ۲۰۰ سال پیش توسط شیمی دان سوئدی Berzelius کشف شد. سلنیوم یک عنصر اساسی برای تغذیه طیور محسوب می‌شود که در جدول تناوبی عدد اتمی آن ۳۴ و با علامت اختصاری SE شناخته می‌شود. اطلاعات بسیاری بیش از ۲۰ سال گذشته جمع آوری شده است که نشان می‌دهد شکل غذایی Se از عوامل اصلی تعیین کننده تاثیرگذاری آن می‌باشد.
منابع سلنیوم برای طیور
به طور کلی، دو منبع اصلی Se برای طیور وجود دارد:
- سلنیوم غیر آلی (به طور عمده سلنیت یا سلنات)
- سلنیوم آلی به شکل سلنومتیونین (SeMet، عمدتا به عنوان آماده سازی Se-Yeast یا SeMet)
در یک بررسی دو مرحله ای در رابطه با تغذیه و سلنیوم از پرندگان تخمگذار در نظر گرفته شده است که در مرحله اول، این ماده نقش مهمی در حفظ کیفیت اسپرم و وضعیت مطلوب Se در طیور نر دارد. سلنیوم به عنوان یک عامل مهم در اطمینان از باروری پرنده و تولید مثل شناخته می‌شود.
دوما وضعیت سلنیوم در تخم های پرندگان، از اهمیت بالایی برای حفظ سیستم آنتی اکسیدانی جنین در حال رشد برخوردار است. به طور کلی پذیرفته شده است که روند جوجه ریزی یک استرس اکسیداتیو بوده و بهبود در دفاع آنتی اکسیدانی جنین می‌تواند قابلیت جوجه ریزی را افزایش دهد.
کاملاً واضح است که نقش Se در تولید مثل و تغذیه طیور با توجه به دانش اخیر ما در مورد مکانیسم های مولکولی، در سطوح سلولی و زیر سلول نیاز به توجه جدید دارد. کمبود سلنیوم در طیور باعث افت قدرت باروری و کاهش تخمگذاری می‌باشد که با تجویز به موقع دامپزشک و جیره استاندارد می‌توان از این مورد پیشگیری کرد.
ورود ژنتیک مدرن به صنعت طیور میزان رشد جوجه ها را به میزان قابل توجهی بهبود بخشیده است. با این حال، یک نقطه ضعف عمده چنین بهبودهایی در عملکرد این است که پرندگان اغلب به شدت در برابر تنش های مختلف حساس هستند. بنابراین، در پرورش نوین طیور (مرغ، اردک، غاز، بلدرچین و …)، می‌توان پیشگیری از کمبود سلنیوم تا تأمین نیاز دقیق این ماده در پرندگان برای بهینه سازی عملکرد آنها در جیره را بخوبی جبران شود.
نقش سلنیوم در بدن پرندگان
فراموش نکنید که وجود سلنیوم کافی در تغذیه پرندگان می‌تواند سبب حفظ سلامتی آنها شده و فعالیت طبیعی لوزالمعده را در پی خواهد داشت. در چنین حالتی چربی های موجود نیز به خوبی هضم می‌شوند. توجه داشته باشید که اگر این ماده به مقدار کافی به طیور نرسد، می‌تواند سبب بروز تاول های آبکی روی پوست پرندگان شود.
این مورد در گله های مولد بسیار اهمیت دارد. زیرا این اتفاق می‌تواند در بافت بیضه نیز رخ دهد. همچنین لازم به ذکر است که اگر سلنیوم در طیور کاهش داشته باشد، می‌تواند کیفیت لاشه را نیز کاهش دهد.کمبود این ماده مهم می‌تواند سبب دیلیپ لاس شده و حتی می‌تواند روی مواردی مانند عطر و طعم لاشه نیز تاثیر بگذارد.
