نکات مورد نیاز برای جوجه کشی غاز

غازها پرندگان نسبتاً بزرگی هستند که حیاتشان وابسته به آب است. بیشتر انواع آنها در اروپا، آسیا و آمریکای شمالی به طور جدی از نوع پرندگان وحشی و مهاجر هستند که برای گذراندن زمستان از شمال به جنوب می‌آیند. جالب است بدانید که این طیور قرن ها در یک مکان و بدون مهاجرت زندگی می‌کردند. انواع این پرندگان در اروپا از خانواده گری لگ ها (Greylag) هستند، اما در آسیا گونه های کمی از این خانواده پرورش یافته‌اند. جوجه کشی غاز در بسیاری از کشور ها رواج داشته و پرورش دهندگان از این راه کسب درآمد می‌کنند.

غازها اکثراً گیاه خوارند و می‌توانند آفت‌های گلوله‌های پشمی (کاه) که محصول زمین های زراعتی است را بخورند. همچنین می‌توانند در استخرها (آبگیر) و مناطق پر علف شهری ساکن شوند. آنها در فرصت های مناسب، بی مهرگان را شکار کرده و می‌خورند. غازهای محلی انواع غذا را امتحان کرده و از آ«ها تغذیه می‌کنند. این پرندگان معمولاً برای ادامه زندگی جفت‌گیری می‌کنند، گرچه شمار کمی هم پس از جفت‌گیری از هم جدا می‌شوند.

تخم غاز برای جوجه کشی

تخم ریزی غاز برای جوجه کشی در اوایل پاییز شروع می‌شود. برای جمع‌آوری تخم نطفه دار، باید پرنده های تخم گذار را مورد انتخاب قرار داده و بهترین آن‌ها را از نظر وزن و تعداد تخم و سلامت بدن و بنیه انتخاب نمود. معمولاً به این منظور غازهایی را انتخاب می‌کنند که دارای وزن متوسط باشند. از چند ماه قبل از جمع‌آوری تخم برای جوجه کشی، غاز نر و ماده را برای جفت گیری بین هم رها می‌کنند.

پرنده های نر بین ۶ تا ۷ سال و غازهای ماده را بین ۸ تا ۱۰ سال نگهداری می‌کنند. تشخیص جنسیت در غازها به خصوص در پرنده های جوان مشکل است، غازهای نر معمولاً بزرگ تر و وحشی تر از ماده هستند. ماده ها دارای طبعی ملایم و آرام بوده و کم و بیش ترسو به نظر می‌رسند. در صورتی که غازهای نر اغلب وحشی و جنگجو هستند و حتی بعضی اوقات بدون هیچگونه دلیلی به اطفال و پرندگان دیگر حمله می‌کنند.

شناسایی غاز نر و ماده

از چند ماه پیش از تخم گیری نر و ماده را در کنار هم نگهداری کرده و البته از غازهای با جثه متوسط و سلامت فیزیکی و همچنین بنیه خوب که تفکیک شده‌اند استفاده می‌کنند. این کار سبب می‌شود تا پس از جفت گیری بهترین عملکرد تخم گیری و جوجه کشی بدست آید. البته توجه داشته باشید که غازها یک روز در میان تخم می‌گذارند و هر ده یا دوازده روز، چند روزی استراحت خواهند کرد.

تفاوت های ظاهری نر و ماده

نرها دارای صدایی بلند هستند، در حالی که ماده دارای صدای بم و وحشی می‌باشد. گردن نر بلندتر از ماده بوده و حجیم‌تر است. اگر جمع‌آوری تخم جوجه کشی در بهار انجام گیرد باید از پاییز غازهای نر و ماده را بین هم انداخت. معمولاً جفتگیری بین غازها در تمام مدت سال انجام می‌گیرد. این پرنده دارای سابقه طولانی و برجسته ای است.  از این طور در گذشته نیز استفاده می‌شد. علاوه بر جوجه کشی، پرورش غاز ها بیشتر به دلایل تولید گوشت و تخم است. البته برخی نژاد ها نیز هستند که تنها برای زیبایی ظاهری که دارند، پرورش داده می‌شوند.

جوجه کشی طبیعی غاز

بسیاری از افراد علاقه مند به پرورش و جوجه کشی این پرنده در رابطه با روش های تکثیر و جوجه کشی طبیعی غاز بدون دستگاه سوال می‌کنند. در پاسخ باید بگوییم که اگر هدف از این کار راه اندازی یک کسب و کار با بازدهی اقتصادی باشد، حتما باید با دستگاه انجام شود. اما اگر می‌خواهید این کار را به روش طبیعی و یا با تعداد کمی غاز و تخم انجام دهید بهتر است به موارد گفته شده دقت کنید. برای کرچ کردن غاز و یا دیگر پرندگان، می‌توان چندین روش را در نظر گرفت.

• تغییر جیره ( پروتئین بیشتر در جیره )
• عدم جمع آوری تخم ها در لانه
• گرم کردن لانه تخمگذاری و یا تعبیه جعبه ای برای تخمگذاری و قراردادن کاه و پوشال

در این روش پرنده به مرور با جمع آوری تخم ها در جعبه حاوی کاه و پوشال، و محیط گرم و تاریک و تغییر جیره کم کم تحریک به غریزه کرچی می‌شوند.

برخی از افراد برای جوجه کشی بدون دستگاه تخم ها را زیر اردک موسکووی قرار می‌دهند. زیرا معتقد هستند، که بهترین پرنده کرچ که هوش بالایی در جوجه کشی طبیعی دارد اردک موسکوویی می‌باشد.

فصل کرچ شدن غاز و جفت گیری

فصل جفتگیری غاز معمولا از ابتدای پاییز هر ساله شروع شده و تا پایان بهار ادامه دارد. در واقع غاز ها پرندگان (ماکیان) آب دوستی هستند که در فصل سرما جفتگیری و تخمگذاری می‌کنند. در صورتی که بوقلمون ها اواخر زمستان تا اوایل تابستان تخمگذاری دارند و قرقاول ها و کبک ها (همه نژادها) نیز از اواخر فصل زمستان تا اوایل تابستان این کار را انجام می‌دهند. البته برخی نژادهای قرقاول تا اواسط تابستان تخمگذاری می‌کنند که بطور معمول پرندگان در روزهای آخر تخمگذاری تولک رفته و مدتی تخمگذاری قطع می شود. در این حالت می‌توان بصورت طبیعی تخم ها را در زیر پرنده ماده قرار داده و پرنده را با روش های گفته شده تحریک به کرچی نمایند.

دستگاه مناسب برای غاز

تمام دستگاه های صنعتی، نیمه صنعتی و خانگی را می‌توان جهت جوجه کشی اکثر پرندگان استفاده نمود. دقت داشته باشید که دستگاهی به عنوان دستگاه جوجه کشی غاز که مخصوص این پرنده باشد طراحی و ساخته نشده است. فقط کافیست که زمان، میزان رطوبت و دمای مناسب برای تبدیل تخم نطفه دار غاز به جوجه را بدانید و شانه مناسب آن را تهیه کنید. در این حالت به راحتی می‌توانید اقدام به جوجه آوری از تخم ها کنید.

اصول جوجه کشی غاز با دستگاه

جز در مواردی که در ماشین های جوجه کشی به درستی مدیریت می‌شوند، تخم های نطفه دار به خوبی در دستگاه تبدیل به جوجه نمی شود. دستگاه جوجه کشی غاز یکی از پارامترهای مهم در هچ مطلوب جوجه ها و تکثیر آنها می‌باشد. دقت داشته باشید که با بهترین دستگاه اگر مدیریت جوجه درآوری درست نباشد، هچ تخم ها اغلب بهتر از ۴۰ % نخواهد بود. توجه داشته باشید که در دستگاه، بجای قرار دادن تخم ها در شانه، آنها را در سبد های هچری به صورت افقی قرار داده و حتما کمی فاصله بین تخم ها بگذارید.

تنظیمات دما و رطوبت دستگاه باید به درستی انجام گیرد و به خوبی سیستم کنترل و سنسور های دما و رطوبت کالیبره شود.

توجه کنید که تخم ها را با اندکی فاصله در دستگاه قرار دهید (اگر دستگاه اتومات باشد آنها را در راک قرار دهید). روزانه سه یا چهار مرتبه تخم ها بچرخانید، البته دستگاه های تمام اتومات این کار را به صورت خودکار انجام می‌دهند. فراموش نکنید که دما، رطوبت و گردش هوا نیز باید تنظیم بوده و کنترل گردد. دمای مورد نیاز در دوره هچر، یعنی ۲ تا ۴ روز پایانی جوجه کشی باید ۳۷ درجه سانتی‌گراد باشد. ماشین های جوجه کشی که سرعت هوای درون آن کمتر است، بهتر و مناسب تر هستند. چرا که سرعت تبخیر رطوبت از سطح تخم ها زیاد نمی‌شود.

جوجه کشی غاز در ایران

پرورش، نگهداری و جوجه کشی این پرنده در ایران اغلب به صورت محدود توسط کشاورزان در مزارع انجام می‌گیرد. ولی در بعضی از کشورها به طور مثال فرانسه به صورت صنعتی و وسیع انجام می‌شود. زیرا غاز نسبت به پرندگان دیگر در برابر عوامل بیماری زا حساسیت کمتری داشته و به نوعی ناقل تمام بیماری های طیور است. به همین دلیل اغلب در چراگاه و مراتع نگهداری می‌شوند. براین اساس سرمایه گذاری نسبتا کمتری نیاز است. فقط کافیست در زمستان از برف و باران محفوظ بوده و در تابستان نیز از اشعه آفتاب در امان بمانند.

در پایان یادآوری می‌شود که اگر دانش خود و تجربه خود را در یک دفتر بطور روزانه یادداشت نموده و چند دوره متمادی ادامه دهید، خواهید دید که با مراجعه به این یادداشت ها تجربیات بسیار خوبی را بدست آورده‌اید. قطعا پس از یکی دو سال ضریب بهره‌وری شما رو به افزایش خواهد گذاشت.

زمان جوجه کشی غاز

نگهداری غاز احتیاج به سرمایه گذاری زیادی ندارد بلکه کافی است جایگاه سرپوشیده و مسقف برای این کار در نظر بگیریم که در تابستان پرندگان را از اشعه آفتاب و در زمستان از برف و باران محفوظ نگه داریم. در زمان تخمگذاری غازها یک روز در میان تخم می‌کنند و پس از ۱۰ تا ۱۲ روز، استراحت کرده و مجددا شروع به تخمگذاری می‌کنند. مدت زمان جوجه کشی غاز های سبک مانند غاز بومی مازندران ۲۸ تا ۳۰ روز و در نژادهای بزرگتر مانند غاز نژاد اکراینی ۳۴ تا ۳۵ روز می‌باشد.